ქართული ჟურნალისტიკის დღე, 21 მარტი, სრულიად საქართველოს ჟურნალისტებს სამთავრობო თუ არასამთავრობო სტრუქტურებმა და სხვადასხვა სფეროს წარმომადგენლებმა მიულოცეს. ასეთ დღეს მილოცვები სჭარბობს ხოლმე კრიტიკას, რასაც, ბოლო დროს, ხშირად იმსახურებს ქართული მედია. პრობლემებსა და გამოსავალზე ხელოვნების სასახლის გენერალური დირექტორი, ისტორიკოსი, ჟურნალისტი გიორგი კალანდია გვესაუბრება:
ის, რასაც ჩვენთან ეძახიან თავისუფალ ჟურნალისტიკას, ხშირად აღმოჩნდება
აგრესიული პროპაგანდა
მე არ ვუყურებ ტელევიზორს, რადგან ჩემთვის ძალიან გამაღიზიანებელია ჟურნალისტების მიერ თავსმოხვეული დასკვნები. მირჩევნია, ვნახო ინფორმაცია და, ამ ინფორმაციიდან გამომდინარე, თვითონ გამოვიტანო დასკვნა. რისი ბრალია ეს? ეს იმის ბრალია, რომ ჩვენს ქვეყანას არ აქვს თავისუფალი ჟურნალისტიკის დიდი ტრადიცია. არსებობენ ქვეყნები, რომლებსაც საუკუნეზე მეტია, აქვთ ეს გამოცდილება. ის, რასაც ჩვენთან ეძახიან თავისუფალ ჟურნალისტიკას, ხშირად აღმოჩნდება აგრესიული პროპაგანდა. ზოგჯერ მეშინია ხოლმე, რესპონდენტებს ხელითაც არ შეეხონ. აქამდე, მგონი, ბევრი არ გვიკლია. ვფიქრობ, არ არის კარგი მდგომარეობა.
როდესაც ჩვენს ჟურნალისტებს ვულოცავთ პროფესიულ დღესასწაულს, ამასთანავე, დიდი სურვილია, რომ ვნახოთ ობიექტური ჟურნალისტიკა — არც სახელისუფლო და არც ოპოზიციის მედია; რომ მედია იყოს ქვეყნის, ჩვენი საზოგადოების ინფორმირებულობის მხარეს და არა ხელისუფლების ან ოპოზიციის გვერდით. სინამდვილეში ძალიან დიდი ნაკლებობა გვაქვს, რომ მივიღოთ ინფორმაცია ყოველგვარი ინტერპრეტაციის გარეშე. მოზღვავებულია ყალბი ინფორმაცია — ამას არცერთი მხარე არ უარყოფს. ასეთი ამბების მიზანია საზოგადოების ხშირად დაზაფვრა.
ამ ცოდვა–ჟამიანობის დროს ყველაზე მეტად ზარალდება მაყურებელი
ორივე მხარე სცოდავს და ამ ცოდვა-ჟამიანობის დროს ყველაზე მეტად ზარალდება მაყურებელი. სხვათაშორის, ერთადერთი, ვისაც ვუყურებ, არის „ევრონიუსი“. ყოველ შემთხვევაში, ჩემთვის ყველაზე ობიექტური ინფორმაცია აქვთ — მხოლოდ ინფორმაცია და მეტი არაფერი. ადამიანები დგანან არჩევანის წინაშე: უყურონ ტელევიზორს ან საერთოდ არ უყურონ, რომელთა ნაწილს მივეკუთვნები მეც.
ჩემთვის, როგორც ყოფილი ჟურნალისტისთვის, როგორც ისტორიკოსისთვის, როგორც მუზეუმის ხელმძღვანელისთვის, ღირებული და მნიშვნელოვანია, რომ მარადიული თემები, რომლებზეც დგას ქვეყნის, ახალგაზრდობის მომავალი — ეს ყველაფერი არის ყურადღების მიღმა, მიჩქმალული. მახსოვს, ადრეული ჟურნალისტიკის პერიოდში, ჩემს დროს, იყო ხოლმე მეორე ან მესამეხარისხოვანი თემები და ის, რაც იყო ყველაზე მნიშვნელოვანი. დღეს იცით როგორ არის? საერთოდ აღარ არსებობს დახარისხება. შეიძლება, „თავმოყვარე“ საინფორმაციო გამოშვება ისე დამთავრდეს, რომ არ იყოს მასში კულტურა, სპორტი, მეცნიერება; შეიძლება, ისე ჩაიაროს მთელმა საინფორმაციო გამოშვებამ, ამ თემებზე არც გაამახვილონ ყურადღება. ვფიქრობ, ეს არის ძალიან დიდი პრობლემა.
ის რაც ხდება, მხოლოდ ჟურნალისტების ბრალია?
არაფერი არ არის კონკრეტულად ვინმეს ბრალი. ეს არის საზოგადოების ბრალი. საზოგადოებრივი მოთხოვნა და დაკვეთა რა არის? ვნახოთ — რას აქვს რეიტინგი? პირადად მე ამის მომსწრე ვყოფილვარ, რომ რეიტინგი აქვს სკანდალს, ტყუილს. ხალხი, საზოგადოება ჩაკეტილ წრეს ჰგავს. რატომ არის ინტერესი ასეთი ამბების მიმართ? იმიტომ, რომ განათლება და მარადიულ თემებზე წვდომის მოთხოვნილება ნაკლებია. ყოველივე ეს ქმნის ჩაკეტილ სივრცეს. ჟურნალისტებს არ უნდებათ მოამზადონ ისეთი პროდუქტი, რომელსაც რეიტინგი არ აქვს.
საზოგადოებაც უკვე ვეღარ გამოდის ამ არტახებიდან, რაღაც ჩაკეტილი წრიდან. თან მეორე უკიდურესობაც არის ხოლმე, სულ ისმის: „დავიღალეთ ყოველივე ამ უზნეობის მოსმენით“ — ესეც გამიგია. მაგრამ, საბოლოოდ, რეიტინგი აქვს იმას, რისი მოსმენითაც დაიღალნენ. ამ თვალსაზრისით, ძალიან ბევრი სამუშაოა, რომ ეს სიტუაცია გამოსწორდეს.
როგორც კი ყალბი ამბების გამავრცელებელი, მიკერძოებული ტელევიზიების
რეიტინგი იქნება ძალიან დაბალი, ისინი ვერ შეძლებენ საკუთარი თავის რჩენას
როგორც კი საზოგადოებას ექნება მოთხოვნა ობიექტურ ინფორმაციაზე, როგორც კი ყალბი ამბების გამავრცელებელი, მიკერძოებული ტელევიზიების რეიტინგი იქნება ძალიან დაბალი, ისინი ვერ შეძლებენ საკუთარი თავის რჩენას, აუცილებლად გაჩნდება არჩევანი იმისა, რომ მოვიდნენ ობიექტური ჟურნალისტები. ვფიქრობ, პრობლემა არის ისევ საზოგადოებაში. საზოგადოების დაკვეთა უნდა იყოს ობიექტური ინფორმაცია. როდესაც ყალბ და გაუწონასწორებელ ამბებს მაყურებელი არ ეყოლება და ამ მედიასაშუალებას რეიტინგი არ ექნება, ის ბაზარზე გაქრება. სანამ ეყოლება აქტიური მომხმარებელი, იმდენი, რომ მთელი საზოგადოება წალეკოს, ის იარსებებს.
რეიტინგი ყველაზე მაღალი აქვს პორნო-ვიდეოებს, მაგრამ ამას ტელევიზიაში არ უშვებენ, რადგან ეს არის ეთიკისა და მორალის საკითხი. აქედან გამომდინარე, ყველაფერი, რისი ჩვენებაც შეიძლება მაყურებლის მოსაზიდად, არ ნიშნავს იმას, რომ არის მისაღები და კარგი.
დაბოლოს, მივულოცავ ქართველ ჟურნალისტებს ჟურნალისტთა დღეს და ვუსურვებ — შეძლონ ამ ძალიან მძიმე გზაზე ისე სიარული, რომ, უპირველეს ყოვლისა, იყვნენ ობიექტურები. ადამიანი თუ არის პატიოსანი და თავისუფალი, ძალიან ძნელია აიძულო თქვას ტყუილი, არა მარტო პირადად, არამედ საზოგადოების დიდი ჯგუფის წინაშე. საზოგადოების დიდი ჯგუფის მოტყუება არის ძალიან ცუდი საქმე. ამიტომ, შინაგანად უნდა იყო პატიოსანი, რომ ეს არ გააკეთო. აი, ამისთანა შინაგანი პატიოსნების მქონე ადამიანებს ვისურვებდი. არ არსებობს თავისუფალი ჟურნალისტიკა და თავისუფალი მასმედია თავისუფალი ჟურნალისტების გარეშე.
