რუსეთის მიმართ დაწესებული ეკონომიკური სანქციები საქართველოზე და სომხეთზეც აისახება — არსებული და მოსალოდნელი ეკონომიკური მდგომარეობა „რონდელის ფონდის“ ექსპერტმა ეკონომიკის საკითხებში, აკადემიკოსმა ვლადიმერ პაპავამ ონლაინ–გამოცემა JNews-თან გაანალიზა.
გთავაზობთ ინტერვიუს, რომელსაც JNews აქვეყნებს
— დასავლეთის მიერ დაწესებული სანქციები რა გავლენას იქონიებს რუსეთზე, როგორ აისახება ეს საქართველოს ეკონომიკაზე და რამდენად ქმედითი ნაბიჯია რუსეთზე ზეგავლენის მოსახდენად?
— დავიწყოთ იქიდან, რომ თანამედროვე სამყარო გლობალიზებულია და რუსეთს, თავისი მასშტაბების, სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვებისა და ეკონომიკური ურთიერთობების გათვალისწინებით, ამ სივრცეში ბოლო ადგილი ნამდვილად არ უჭირავს. ის ეკონომიკური სანქციები, რომლებიც დასავლეთმა რუსეთს დაუწესა, არ არის ის ზომები, რომლის შედეგსაც გრძელვადიან პერსპექტივაში უნდა ველოდოთ, ისინი უკვე მნიშვნელოვან ზეგავლენას ახდენენ რუსეთზე. ყველა ხედავს, როგორ გაუფასურდა რუბლი, დაიხურა რუსეთის საფონდო ბირჟები, ძალიან ბევრი კომპანია ტოვებს რუსეთის ბაზარს, ქვეყნიდან გადიან პოტენციური და რეალური ინვესტორები. ეს ყველაფერი ადასტურებს იმას, რომ რუსეთი უკვე სერიოზულ კრიზისშია. რუბლის მიმართ ნდობა უფრო და უფრო მცირდება. ფაქტია, ეს სიტუაცია რუსეთისთვის კიდევ უფრო გამწვავდება. აღსანიშნავია, რომ ეკონომიკურად ის ქვეყნებიც ზარალდებიან, რომლებმაც რუსეთს სანქციები დაუწესეს, თუმცა არა იმ მასშტაბით, როგორც რუსეთი. ამ ქვეყნებს გაზისა და ნავთობის ყიდვა უფრო მაღალ ფასად მოუწევთ, ასევე მოუწევთ საკუთარი ეკონომიკის გადაწყობა, რაც მარტივი არ არის, რადგან ეს დროსა და მნიშვნელოვან ხარჯებს მოითხოვს. თუმცა, ეკონომიკურად განსაკუთრებით ის ქვეყნები დაზარალდებიან, რომლებიც რუსეთთან მჭიდრო ეკონომიკური ურთიერთობებით არიან დაკავშირებული. უწინარეს ყოვლისა, ესენია ევრაზიული ეკონომიკური კავშირის წევრი ქვეყნები, და ასევე ის ქვეყნები, რომლებიც ამ კავშირში არ შედიან, მაგრამ რუსეთთან საგარეო ვაჭრობის კუთხით მჭიდროდ თანამშრომლობენ, მაგალითად, საქართველო. საქართველო ფორმალურად რუსეთთან ერთად არცერთ რეგიონულ გაერთიანებაში არ შედის. მიუხედავად ამისა, რუსეთი საქართველოს საგარეო ვაჭრობაში რიგით მეორე ეკონომიკური პარტნიორია.
შედეგად რუსეთიდან საქართველოში იმპორტი შემცირდება და საქართველოდან რუსეთში ექსპორტი, პრაქტიკულად, შეუძლებელი გახდება. იმიტომ რომ, თუ რუსეთში რუბლი დაეცემა, და ის უკვე საკმაოდ დაბალ ნიშნულზეა, ბიზნესმენებისთვის საკუთარი პროდუქციის რუსეთში გაყიდვა მომგებიანი არ იქნება.
ეკონომიკური კრიზისის გამო გაუჭირდებათ თვითონ რუსეთის მოქალაქეებსაც. ჩვენი თანამემამულეები, რომლებიც რუსეთში ცხოვრობენ და საკუთარი შემოსავლის ნაწილს საკუთარ ნათესავებსა და ახლობლებს საქართველოში ურიცხავენ, შემოსავლის შემცირების გამო ვეღარ შეძლებენ საკუთარი ახლობლების დახმარებას. ამასთან ერთად იხურება ფულის გადმორიცხვის ყველა არხი, უფრო მეტიც, რუსეთი კრძალავს უცხოური ვალუტის რუსეთიდან სხვა ქვეყნებში გადარიცხვებს. შესაბამისად, ფულადი გადმორიცხვები რუსეთიდან შემცირდება. დაზარალდება ტურისტული სექტორიც, რადგან ბევრი ტურისტი, რომლებიც საქართველოში ჩამოდიოდა, რუსეთიდან და უკრაინიდან იყვნენ, ახლა კი ასეთი კრიზისია, მიმდინარეობს საომარი მოქმედებები. საომარი მოქმედებების დასრულების შემდეგად რუსეთში ეკონომიკური კრიზისი გაგრძელდება. ცხადია, ტურისტების რიცხვიც შემცირდება, რადგან მოქალაქეებს შეუმცირდებათ შემოსავლები და დახარჯვის შესაძლებლობები. ეს აუცილებლად აისახება საქართველოს ტურისტულ სექტორზე.
— რამდენად შესაძლებელია, რომ რუბლის კურსი აიწევს?
— ეს შეუძლებელია, რადგან მათი ოქროსა და ვალუტის მარაგების დიდი ნაწილი საზღვარგარეთის ბანკებში ჰქონდათ შენახული, რასაც დასავლეთმა სანქციები დაადო, ყველა ეს ანგარიში დაბლოკილია. რუსეთს აქვს დაახლოებით 600 მილიარდი დოლარის მარაგი, აქედან მხოლოდ 150 მილიარდის გამოყენება შეუძლია იმ პირობებში, როდესაც არ აქვს შემოსავალი დოლარში, ამიტომ რუბლის კურსის შენარჩუნება რუსეთში პრაქტიკულად შეუძლებელია.
— რუბლის გაუფასურება ლარის კურსზე გავლენას მოახდენს?
— რა თქმა უნდა, ეს გავლენას მოახდენს და არა მარტო იმიტომ, რომ რუსეთი ჩვენი სავაჭრო პარტნიორია. ეს გავლენას მოახდენს ყველა ქვეყანაზე, რომლებიც რუსეთის ეკონომიკასთან მჭიდროდ არიან დაკავშირებული, განსაკუთრებით იმ ქვეყნებს ვგულისხმობ, სადაც უვიზო რეჟიმია, რადგან ბევრი რუსი მოქალაქე დაიწყებს რუბლის მოშორებას ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის წევრ ქვეყნებში და ასევე, საქართველოში, რადგან რუსებს სავიზო შეზღუდვების გარეშე, თავისუფლად შეუძლიათ შემოსვლა და რუბლის გადაცვლა უცხოურ ვალუტაზე, მაგალითად, დოლარზე ან ევროზე, იმისათვის რომ თავი გადაირჩინონ. ეს, რა თქმა უნდა, ეროვნული ვალუტის გაუფასურებას გამოიწვევს.
— სომხეთის ეკონომიკაზე, რომელიც ევრაზიის გაერთიანების წევრია, არსებული ფაქტორები ასევე მოახდენს ზეგავლენას?
— მე, რა თქმა უნდა, სომხეთის ეკონომიკის საკითხებში სპეციალისტი არ ვარ და ამიტომაც ყურადღება გავამახვილე მთლიანად ევრაზიულ ეკონომიკურ კავშირზე. ამ გაერთიანებაში მხოლოდ სომხეთი არ შედის. ყველა წევრი ქვეყანა დაზარალდება, მაგრამ დაზარალდება ისეთი ქვეყნებიც, როგორიც საქართველოა, რომელიც არ შედის ამ გაერთიანებაში, მაგრამ რუსეთთან მჭიდრო ეკონომიკური ურთიერთობა აქვს.
— რუსეთისთვის დაწესებული სანქციები შეეხება საქართველოს?
— ირიბად ეს სანქციები ყველას შეეხება, რადგან, მაგალითად, ქართული ექსპორტიორებისთვის რუსული ბაზარი პრაქტიკულად აღარ იარსებებს.
— რუსეთიდან საქართველოში ფულად გადმორიცხვებზე იმოქმედებს თუ არა რუსეთის SWIFT-დან გათიშვა?
— იმოქმედებს. რუსეთს აქვს საკუთარი სისტემა, რომელიც აქტიურად გამოიყენება მხოლოდ ევრაზიული ეკონომიკური კავშირის ქვეყნებში.
— არსებული სიტუაციის გათვალისწინებით, რა პროგნოზების გაკეთებაა შესაძლებელი?
— რთული საკითხია… პირველ რიგში, სასურველია, რომ საომარი მოქმედებები შეჩერდეს, რადგან მშვიდობიანი მოსახლეობა იღუპება, იღუპებიან ბავშვები. ეს ყველაზე მნიშვნელოვანია. ადამიანის სიცოცხლე ყველაზე დიდი ღირებულებაა. როგორც კი მშვიდობის დამყარების შესაძლებლობა გაჩნდება, მერე გაკეთდება სპეციალური გათვლები, დაიწყება სპეციალური პროგრამები. მაგალითად, მსოფლიო ბაკმა უკვე დაადასტურა, რომ უკრაინას 3 მილიარდი დოლარის ოდენობის დახმარებას გამოუყოფს. ომის დროს ამ თანხას უკრაინა მაინც ვერ გამოიყენებს, ანუ ომი უნდა დამთავრდეს.
— როგორ აფასებთ საქართველოს მთავრობის მოქმედებებს ამ რთულ ვითარებაში?
— საქართველოს მთავრობამ თქვა, რომ არ შეუერთდება რუსეთის წინააღმდეგ დაწესებულ სანქციებს — ეს სწორია, რადგან ჩვენ რუსეთზე ზემოქმედების მოსახდენად არანაირი ეკონომიკური ბერკეტი არ გაგვაჩნია. საქართველო რომ ეკონომიკურ სანქციებს შეუერთდეს, პირველ რიგში, საქართველო დაზარალდება. მაგალითად, საქართველოს ცის დაკეტვა რუსეთის ავიაციისთვის პრინციპში შეუძლებელია, რადგან ჩვენ უნდა გავითვალისწინოთ ჩვენი მეზობელი სომხეთის ინტერესები, უწინარეს ყოვლისა ეს საკითხი საქართველომ სომხეთთან ერთად უნდა გადაწყვიტოს. ბრმად სანქციებისთვის მიერთება — აზრს მოკლებულია, რადგან საქართველო არ წარმოადგენს SWIFT-ის დამფუძნებელ ქვეყანას. სუფთად პოლიტიკური განცხადება — არაფერ კარგს არ მოგვიტანს, თუ გავითვალისწინებთ, რომ საქართველოს ტერიტორიების 20% უკვე რუსეთის მიერ არის ოკუპირებული.
წყარო — (https://jnews.ge/?p=88386&fbclid=IwAR142IUa7nkXyHZh-muOjSFPCz-DSlKYgOzxP47yy–f-Izfc2TkPr-v0MM).
