ლევან ლორთქიფანიძე,
პოლიტოლოგი, თსუ–ის ლექტორი, „კავკასიური სახლის“ გამგეობის წევრი
ევროპის შუაგულში, ქალაქ მიუნხენში, უსაფრთხოების კონფერენციის მასპინძელ სასტუმროსთან ძალიან ახლოს ერთი პატარა, რიგითი მოქალაქეებისა და გამვლელებისთვის შეუმჩნეველი მემორიალია განთავსებული. შემთხვევითი გამვლელებისა და ქალაქის სტუმრებისთვის მაიკლ ჯექსონის პატივსაცემად მორთული მონუმენტის გვერდით ფილაქანზე შემოხაზული ფიგურის აღმოჩენა თითქმის შეუძლებელია. მემორიალი კურტ აისნერის სახელს ატარებს. აისნერი ბავარიის რესპუბლიკის პირველი დემოკრატიულად არჩეული პრემიერ-მინისტრი გახლდათ. გერმანელი ნაციონალისტები და იმპერიალისტები ებრაული წარმოშობის ლიდერს სამშობლოს მოღალატედ მიიჩნევდნენ, რადგან სოციალ-დემოკრატი პირველ მსოფლიო ომს ეწინააღმდეგებოდა და ყველაფერს აკეთებდა იმისათვის, რომ ევროპაში მალე დასრულებულიყო უსასტიკესი სისხლისღვრა, ქვეყნებს უარი ეთქვათ ერთმანეთის დაპყრობაზე და მთელი ძალა სოციალური სამართლიანობის დამყარებისთვის დაეხარჯათ. აისნერი თავისი ანტისაომარი საქმიანობის გამო 22 წლის ბავარიელმა რადიკალმა ქუჩაში დახვრიტა. მიუნხენისგან მოშორებით, საფრანგეთის დედაქალაქის ერთ-ერთი სასადილოს კედელზეც შესაძლებელია დაახლოებით იმავე შინაარსის მემორიალური დაფის აღმოჩენა. 1914 წელს ფრანგმა ექსტრემისტებმა, პირველი მსოფლიო ომის დაწყების საწინააღმდეგო, პაციფისტური პოზიციის გამო, კაფეში დაცხრილეს ჟან ჟორესი, მესამე რესპუბლიკის მემარცხენე ოპოზიციის ერთ-ერთი ლიდერი. ჟან ჟორესს ჯერ არდაწყებული ომის პირველ მსხვერპლად მოიხსენიებენ. უკრაინაში ომის მიმდინარეობისას ხშირად მეფიქრება აისნერსა და ჟორესზე, მათ თავდადებასა და სიკვდილზე. ალბათ, თანამედროვე რუსეთში ბევრს ემუქრება ფრანგი და გერმანელი მოღვაწეების ბედის გაზიარების საფრთხე. საქართველოში ადვილია გამოეხმაურო უკრაინაში განვითარებულ მოვლენებს, გამოხვიდე მასობრივ დემონსტრაციაზე, ხელი მოაწერო განცხადებას, რომელიც მშვიდობის დამყარებისკენ მოუწოდებს მეზობელთა მჩაგვრელ იმპერიას.
ჩვენთან პრეზიდენტი და რიგითი მოქალაქეები ერთმანეთის გვერდით დგანან უკრაინისათვის სოლიდარობის გამოხატვის მიზნით გამართულ ფართომასშტაბიან ღონისძიებებზე. საქართველოში პრესტიჟისა და ღირსების საკითხია ჰუმანიტარული დახმარების შეგროვება ხერსონიდან და მარიუპოლიდან დევნილი მოსახლეობისთვის. საქართველოში სიტყვის თავისუფლება არ იზღუდება და მედია საშუალებები (რამდენიმე გამონაკლისს თუ არ ჩავთვლით) ერთმანეთს ეჯიბრებიან ომის მსხვერპლთა სასარგებლოდ საქველმოქმედო მარათონების ორგანიზებაში. მიუხედავად უამრავი ნაკლოვანებისა, საქართველო დემოკრატიული სახელმწიფოა.
საუბედუროდ, რუსეთში მდგომარეობა სხვაგვარია, ჩრდილოეთის ქალაქებში შეუძლებელია მშვიდად იდგე ომის გამჩაღებელთა საწინააღმდეგო მხარეს. ბოლო ერთი კვირის განმავლობაში რუსეთის დიდ ქალაქებში სამართალდამცველებმა ათი ათასამდე ადამიანი დააპატიმრეს მხოლოდ იმიტომ, რომ უკრაინის სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის ძალის გამოყენებით ხელყოფას აპროტესტებდნენ. რუსმა პოლიციელებმა დაახლოებით ამდენივე მოქალაქე დააჯარიმეს მშვიდობიან მანიფესტაციებში მონაწილეობის გამო. მშვიდობის მხარდამჭერი ყველაზე გავლენიანი, ნაცემ-ნაგვემი აქტივისტები კონსპირაციულ ბინებსა და საავადმყოფოებში არიან გადაყვანილნი. უკანასკნელი ათი წლის განმავლობაში რუსეთის სამოქალაქო საზოგადოების ველი თითქმის მთლიანად გათავისუფლდა დემოკრატიისთვის მებრძოლი ძალებისგან. კრემლიდან რამდენიმე ათეული მეტრის მოშორებით განხორციელებულ ტერორისტულ აქტს შეეწირა ვეტერანი ოპოზიციონერი ბორის ნემცოვი; სასიკვდილოდ მოწამლეს, შემდეგ კი მრავალწლიანი ტუსაღობის გზას გაუყენეს ალექსეი ნავალნი, რომელმაც რამდენიმე წლის წინ პრაქტიკულად შეძლო მოსკოვის მერის არჩევნების მეორე ტურში გადასვლა; ასობით დამოუკიდებელ ასოციაციასა და ინსტიტუტს საზღვარგარეთიდან ფინანსური დახმარების მიღების შემდეგ მინიჭებული აქვს „უცხოეთის აგენტისა“ და „არასასურველი ორგანიზაციის“ სტატუსი, რაც მათ ყველაზე მარტივი, ელემენტარული ოპერაციების შესრულების დროსაც კი ხელფეხს უბოჭავს, მიმდინარეობს „აგენტების“ მოღალატეებად და „ხალხის მტრებად“ შერაცხვის, დემოკრატიული დაწესებულებების დემონიზების აგრესიული კამპანია. 2021 წლის ბოლოს აკრძალეს ქვეყნის ყველაზე ძველი, დიდი ისტორიის მქონე ორგანიზაციის — „მემორიალის“ საქმიანობა, რომელიც, ძირითადად, ომის მსხვერპლთა და ავტორიტარული რეჟიმის მიერ რეპრესირებულთა ინტერესების დაცვას ემსახურებოდა. რუსეთში, ფაქტობრივად, არ არსებობს ფედერალური მნიშვნელობის თავისუფალი მედია საშუალება. ომის მიმდინარეობის დროს დაადუმეს ისედაც მხოლოდ ლიბერალურ წრეებში პოპულარული რადიო სადგური „ეხო მასკვი“ და ტელეკომპანია „დოჟძი“. ჯერჯერობით ფეხზე დგომას მხოლოდ „ნოვაია გაზეტა“ ახერხებს, რაც ალბათ იმის დამსახურებაა, რომ გამოცემის რედაქტორი — დიმიტრი მურატოვი გასული წლის მიწურულს ნობელის კომიტეტმა მშვიდობის პრემიით დააჯილდოვა (არ უნდა დაგვავიწყდეს ისიც, რომ გაზეთის რედაქციის კედლებზე რეჟიმისა და მისი ექსტრემისტი მომხრეების მიერ მოკლული ექვსი თანამშრომლის ფოტო ჰკიდია). ჩვენს მეზობელ ქვეყანაში დევნიან საერთაშორისო მედიასაც, კრემლმა მაუწყებლობის უფლება ჩამოართვა „Deutsche Welle“-ს, შეფერხებებით მუშაობს BBC-ის რუსული რედაქცია. რამდენიმე საათის წინ რუსეთის ფედერალურმა კრებამ დაამტკიცა სპეციალური ცვლილებები სისხლის სამართლის კოდექსში. რუსეთის სამხედრო ძალების, რუს ჯარისკაცთა მოქმედებების დისკრედიტაციის მიზნით მასალების გავრცელება, ასევე ანტირუსული სანქციების დაწესებისკენ მოწოდება დაისჯება 10-დან 15 წლამდე პატიმრობით ან მილიონნახევარი რუბლის ოდენობის ჯარიმით. ომის დაწყების შემდეგ პუტინის ხელისუფლებამ დაბლოკა სოციალური ქსელების — Facebook-ისა და Twitter-ის მუშაობაც. მაშასადამე, რუსეთი არის ქვეყანა, სადაც სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლებას, შეკრებისა და გაერთიანების უფლებას ცეცხლითა და მახვილით, ყველა რეპრესიული საშუალებით ავიწროებენ. რუსეთში დემოკრატიისთვის ბრძოლის ფასი ადამიანების სიცოცხლით იზომება და, მიუხედავად ამგვარი საფრთხისა, ორმოცდაათამდე ქალაქში მაინც გამოვიდა ათასობით ადამიანი და ხმამაღლა გააპროტესტა უკრაინის მსოფლიოს რუკიდან წაშლის სასტიკი მცდელობა.
ცხადია, ომის დღეებში თანაგრძნობის განცდა, თავდაპირველად, მხოლოდ უკრაინელი ხალხის, მშვიდობიანი მოსახლეობისა და საკუთარი სამშობლოს სადარაჯოზე მდგარი მეომრების მიმართ გამიჩნდა. თუმცა, მალევე ჩემი განსაკუთრებული პატივისცემა დაიმსახურეს რუსმა დემოკრატებმა, რომლებიც სიცოცხლესა და ჯანმრთელობას არ ზოგავენ მშვიდობის იდეის სასარგებლოდ. მათ ჟორესისა და აისნერის მსგავსად არ აშინებთ მოღალატის იარლიყი და, დაცინვის, გარიყვის, ჩაგვრის მიუხედავად, მყარად დგანან მშვიდობის მხარეს. მათნაირი გმირული თავგანწირვის ძალა ნამდვილად არ შესწევთ საქართველოს იმ კონფორმისტ, სოციალური სასურველობისა და პოპულარობის მუდმივ ძიებაში მყოფ მოქალაქეებს, რომლებიც ყველა რუსს ერთ ქვაბში ხარშავენ, პუტინსა თუ ლია ახეჯაკოვას ერთმანეთისგან არ განასხვავებენ.
გამორჩეული ქართველი მეცნიერი და მოაზროვნე, პროფესორი ზურაბ კიკნაძე თავის შესანიშნავ წიგნში „ძველი აღთქმის წუთისოფელი“ ბიბლიური ნოეს შესახებ ასეთ სიტყვებს წერს: „წმინდა წერილი გვეუბნება, რომ ყოველთვის არის ხსნა და ხსნის იმედი შეიძლება ერთ ადამიანზე იყოს დამყარებული. როგორც მარილის ზოდს შეუძლია ააცილოს ხრწნილება ნივთიერებას, ასევე ერთ მართალ ადამიანს ძალუძს იხსნას კაცობრიობის არსებობა. თუნდაც ის იყოს ერთადერთი ადამის ძეთა შორის, ის მაინც ხომ ინახავს ღვთის ხატს თავის თავში. ამიტომაც ღირს მისი სახით კაცობრიობის თესლის გადარჩენა“. არ მსურს, რომ დედამიწის ზურგზე მომავალი ჰქონდეს რომელიმე იმპერიას, კვლავ მიეცეს გასაქანი ძველი თუ ახალი ტიპის კოლონიალიზმს. თუმცა, მჯერა, რომ აისნერისა და ჟორესის იდეური მემკვიდრეების წყალობით რუს ხალხს ჯერ კიდევ შეუძლია სახის შენარჩუნება.
უკრაინაში დაწყებულმა ომმა კიდევ ერთ ჭეშმარიტებაში დაარწმუნა არაერთი დაკვირვებული ადამიანი. ომისა და მშვიდობის საკითხი მხოლოდ საერთაშორისო ურთიერთობების თემა არ გახლავთ, ომისა და მშვიდობის ბედი მხოლოდ საერთაშორისო უსაფრთხოების სისტემების მშენებლობით არ წყდება. მშვიდობის დაცვა ყველაზე უკეთ ძლიერ, ცოდნითა და ბრძოლის საშუალებებით აღჭურვილ, კომერციული და სახელისუფლებო გავლენებისგან თავისუფალ სამოქალაქო საზოგადოებას შეუძლია. საზოგადოებას, რომელსაც სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლებით პატიოსნად სარგებლობის უნარი არ აქვს, არ შეუძლია მშვიდობის დაცვა.