გვესაუბრება თსუ–ის პროფესორი, ფსიქოლოგი მარინე ჩიტაშვილი
აზრის ფორმირება ჩემთვის სრულიად მიუღებელია, რადგან აზრის ფორმირება პირდაპირ კავშირშია პროპაგანდასთან. ეს პროპაგანდა დადებითი ნიშნით იქნება თუ უარყოფითი ნიშნით, ამას არ აქვს მნიშვნელობა. აკადემიურ სივრცეში ეს არ გვევალება. ექსპერტული აზრის გამოხატვა აკადემიურ პერსონალს ევალება კიდეც, როგორც საზოგადოებისათვის მსახურების მისიის შესრულების ნაწილი. ეს კი ნიშნავს, რომ, ყველა გარკვეულ საკითხზე ამ თემებით დაკავებულმა ადამიანმა უნდა ისაუბროს. ასე რომ, თუ უსაფრთხოების საკითხები აინტერესებს ვინმეს, ამისათვის არსებობს პოლიტიკური მეცნიერებები, საერთაშორისო ურთიერთობები, უსაფრთხოების კვლევები, საინფორმაციო ქსელების და დიდი მონაცემების ანალიტიკოსები, სოციალური და პოლიტიკური გეოგრაფიის სპეციალისტები და ა.შ.
მე, როგორც მოქალაქეს, მიყენია ბანერი ჩემს facebook-ზე — „გაუმარჯოს თავისუფალ უკრაინას“ და მორჩა! დავამთავრე! აი, ეს არის ჩემი პოზიცია და ვისაც უნდა — არ უყუროს ამ ბანერს. რაც შეეხება ფორმირებას, მე როგორც ფსიქოლოგი, სრული პასუხისმგებლობით ვაცხადებ, რომ ფსიქოლოგმა შეიძლება შეისწავლოს ან იცოდეს პროპაგანდის ხერხები, მაგრამ ფსიქოლოგმა არ უნდა მიიღოს მონაწილეობა არანაირ პროპაგანდაში. ფსიქოლოგმა შეიძლება მიიღოს მონაწილეობა ჰუმანიტარულ საქმეში და არა პოლიტიკურ საქმიანობაში.
მაშინ, როდესაც მიმდინარეობს ომი, მაშინ, როდესაც ერთი ქვეყანა ახდენს მეორის ფაქტობრივად დაპყრობას ომის საშუალებით, ასეთ შემთხვევაში, აზრის ფორმირებაზე ორიენტირებული საინფორმაციო პოლიტიკა ჩემთვის არის პროპაგანდის ნაწილი.
შემიძლია დავაფიქსირო — როგორც ერთი კონკრეტული ადამიანი, როგორც უნივერსიტეტის პროფესორი სრულად ვუჭერ ევროპის უნივერსიტეტთა ასოციაციას მხარს, როდესაც მათ გარიცხეს 12 რუსული უნივერსიტეტი ასოციაციიდან. მათ შეუჩერეს მოქმედება მას მერე, რაც რუსეთის აკადემიურმა სივრცემ მხარი დაუჭირა პუტინის აგრესიას უკრაინაში. ეს იმას ნიშნავს, რომ მათ წარმოდგენა არ აქვთ — რას ემსახურებიან და ძალიან ვწუხვარ მათი პოზიციის გამო.
თუ მედია თავის თავზე აიღებს — გამოიტანოს სააშკარაოზე რეალობა, მაშინ პოლიტიკოსებს მოუწევთ გათვითცნობიერებულ საზოგადოებასთან და არა ზღაპრებით გაჯერებულ საზოგადოებასთან ურთიერთობა
რამდენად შეიძლება ინტელექტუალურმა საზოგადოებამ მეტ–ნაკლებად ჩაანაცვლოს პოლიტიკოსები, რათა მეცნიერები იქცნენ ე.წ. „აზრის ლიდერებად“ სამოქალაქო საზოგადოების განვითარებისა და ღირებული ფასეულობებით მათი გამოკვებისთვის? — ამ კითხვაზე პროფესორი მარინე ჩიტაშვილი გვპასუხობს: „პოლიტიკოსების ალტერნატივა შეიძლება იყოს მხოლოდ მედია საშუალება და ამისათვის ძალიან მარტივი რამ არის გასაკეთებელი. მართალია იშვიათად ვუყურებ ტელევიზორს, მაგრამ რასაც ვუყურებ, მედია არ სარგებლობს ავთენტური და გადამოწმებული წყაროებით, მაგალითად, რეალურად თუ რა ხდება და როგორი არის სიტუაცია უკრაინაში. ამას არ შველის facebook-სტატუსების გაზიარება, ამისათვის არსებობს სერიოზული მედია საშუალებები და ისინი რასაც გადმოსცემენ ან რა ანალიზიც კეთდება, ეს უნდა ითარგმნებოდეს და მიეწოდებოდეს საზოგადოებას. მედია არის მე-4 ხელისუფლება. იდეაში, თეორიულად, ის ყოველგვარი ინტერპრეტაციების გარეშე უნდა ავრცელებდეს ინფორმაციას. ჩვენ შემთხვევაში, მედია არის ინტერპრეტაციებით დაკავებული და არა რეალური, არამედ გაგონილი და მოსმენილი ფაქტების გამავრცელებელი. თუ მედია თავის თავზე აიღებს — გამოიტანს სააშკარაოზე რეალობას, ანუ როგორც ეს დასავლეთშია, მაშინ პოლიტიკოსებს მოუწევთ გათვითცნობიერებულ საზოგადოებასთან და არა ზღაპრებით გაჯერებულ საზოგადოებასთან ურთიერთობა.
რაც შეეხება აკადემიური საზოგადოების ფუნქციას, თავის დროზე წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების მიზანი იყო — ადამიანებს ჰქონოდათ ელემენტარული განათლება და წიგნიერები ყოფილიყვნენ. იმ საზოგადოებამ მართლაც ბევრი სასიკეთო საქმე გააკეთა. ახლა მედიას ავალია ეს ფუნქცია, რომ მათ გაზარდონ წიგნიერება, პოლიტიკური წიგნიერება საზოგადოებაში, ანუ შექმნან წინაპირობა ინფორმირებული არჩევანისთვის — ამას ვერცერთი აკადემიური, ასე ვთქვათ, პერსონალი ვერ გააკეთებს.
არ არსებობს აკადემიურ საზოგადოებასა და საზოგადოებას შორის სოციალური შეჭიდულობა?!
რატომ ფერხდება პროცესი — სწორედ აკადემიურმა საზოგადოებამ, ქვეყნის ინტელექტუალურმა ძალებმა საკუთარი შეხედულებებით და შეფასებებით გადმოიწიონ წინა პლანზე და ასე მოჭარბებულად ეკრანებზე არ ჩანდნენ პოლიტიკოსები, რომლებიც მხოლოდ პარტიულ ნარატივებს ახმოვანებენ და პროპაგანდისტული ხერხებით ფუთავენ „საკუთარ სიმართლეს“? — ამ შეკითვაზე პროფესორი მარინე ჩიტაშვილი ასე გვპასუხობ: „არა მგონია! რა უნდა დაწეროს ნებისმიერმა ჩვენმა აკადემიურმა პერსონალმა ისეთი, რომელსაც მას დაუჯერებს საზოგადოება, რომელთანაც არ არსებობს საციალური ერთობის, ასე ვთქვათ, ფენომენი, არ არსებობს სოციალური შეჭიდულობა?!
როდესაც თავისუფლად შეიძლება დღეს BBC-ზე შეხვიდეთ და ნახოთ — დღეს რა ხდება უკრაინაში, თარგმნოთ და გადმოიტანოთ ეს ინფორმაცია, ასეთ შემთხვევაში გამოჩნდება, მაგალითად, ვინ არის მართალი, რომელი პოლიტიკოსი ამბობს სიმართლეს და რომელი პოლიტიკოსი — ტყუილს.
მედიამ თავისი როლი უნდა შეასრულოს. მედიის როლია — ინფორმირებული მყავდეს მოსახლეობა და ის ინფორმირებული მოსახლეობა, პირობას გაძლევთ, თვითონვე იტყვის — რომელ პოლიტიკოსს დაუჯეროს და რომელს — არა. თუ იმაზე ვსაუბრობთ, რომ პოლიტიკური ელიტა და ჩვენი პოლიტიკური ისშტებლიშმენტი, ძირითადად, თავისი ხაზის გაგრძელებას ცდილობს, ასეთ შემთხვევაში, რა ხდება?! — ვინც ყავთ მხარდამჭერები, ისევ ისევე დარჩებიან მხარდამჭერებად ერთ მხარესაც და მეორე მხარესაც, ხოლო საღი აზრისათვის არ დარჩება სივრცე“, — ამბობს მარინე ჩიტაშვილი.
