გთავაზობთ ინტერვიუს მინდია უგრეხელიძესთან, როგორც ჩვენი ქვეყნის მოქალაქესთან და პროფესიონალთან, და არა როგორც სახელმწიფო მოხელესთან ან თანამდებობის პირთან.
— დღეს საერთაშორისო ყურადღების ცენტრშია რუსეთ–უკრაინის ომი. რუსეთი, რომელიც დედამიწის თითქმის ერთი მეექვსედია უმდიდრესი წიაღისეულით, რას ელტვის ამ ეტაპზე, რატომ სწევს ამხელა მსხვერპლს? ეს იმპერიული ამბიციაა თუ შიზოფრენია, როგორც ახლა უწოდებენ?
— ახლა კვალიფიკაცია ცოტა არ იყოს ნაადრევი იქნებოდა. შესაძლოა მიმდინარე დაპირისპირება რუსეთ-უკრაინის ომად არც კი გაფორმდეს საბოლოოდ. როგორც ჩანს, ორი მძლეთამძლე იდეოლოგიური მხარე დაუპირისპირდა ერთმანეთს. არც ცივილიზაციათა ომის დასაწყისია გამორიცხული. ფაქტია, რომ რამდენიმე ერთმორწმუნე, საერთო რასობრივ, რელიგიურ ტრადიციებზე აღმოცენებული ხალხი თავგამეტებით ჟლეტს ერთმანეთს. ასეთი რამ შემთხევით არ ხდება, თუმცა, არც კანონზომიერება იკვეთება.
— როდესაც ქვეყნებისა და ადამიანების ბედთან გვაქვს საქმე, რამდენად ითვალისწინებს კაცობრიობის განვითარების ისტორიას და ადამიანურ ბუნებას დღევანდელი მსოფლიო? ეს კითხვა, ცხადია, ჩვენს ქვეყანასაც ეხება.
— მოგეხსენებათ, თუ რაოდენ ჭრელია ის სამყარო, რასაც თქვენ „მსოფლიოდ“ მოიხსენიებთ, ამიტომ სწორი იქნება თუ ვიტყვით, რომ ხან არ ითვალისწინებს, ზოგჯერ კიდევ ითვალისწინებს, მაგრამ სათავისოდ.
— გადამწყვეტ მომენტში მიგელ დე უნამუნომ ქვეყნისადმი დამოკიდებულება გამოხატა ფრაზით: „მე მტკივა ესპანეთი“. იგრძნობა დღეს საკუთარი ქვეყნების მიმართ ასეთი განწყობა? ომში თუ არა, რომელიც უკრაინაში მიმდინარეობს, პროცესებში მაინც, სხვადასხვა ფორმით ჩართულია პლანეტის დაახლოებით ერთი მილიარდი ადამიანი. როგორ ფიქრობთ, დანარჩენი 6 მილიარდისათვის რას წარმოადგენს ეს ომი?
— გულშემატკივარისათვის ეს ომი იმაზე მეტი ტკივილია, ვიდრე დაკოდილისათვის საკუთარი ჭრილობა, „გულშეუტკივარისათვის“ კი — სერიოზული სათავისო სადრტვინველი ან საშიშროება.
— რამდენად ეგზისტენციალურ საფრთხეს წარმოადგენს რუსეთისთვის უკრაინისა და საქართველოს ნატოში გაერთიანება, მაშინ, როდესაც მისი სამეზობლოდან ბალტიისპირეთის ქვეყნები, ასევე, პოლონეთი და თურქეთი უკვე არიან ნატოს წევრები?
— არა მგონია ეს რეალურ საფრთხეს წარმოადგენდეს, მაგრამ კარგი საბაბია საიმისოდ, რომ უშუალო სიახლოვეში „ნატოელთა“ განლაგების შესაძლებლობა თუნდაც ახირებად გამოიყენოს პროვოკაციებში დახელოვნებულმა ბაყბაყდევმა; მით უფრო, რომ ვერც პოლონეთსა და ვერც თურქეთს რუსეთის სიყვარულსა და მისადმი ნდობას ვერავინ „დააბრალებს“.
— თქვენ დედნიდან თარგმნეთ და რედაქტორი ბრძანდებით ამერიკის შეერთებული შტატების დამოუკიდებლობის დეკლარაციისა, რომელიც, ისევე, როგორც ამერიკის კონსტიტუცია, ემყარება ბუნებითობის კანონს. როგორ ფიქრობთ, რამდენად ვრცელდება ეს პრინციპი დღეს მცირერიცხოვან ერებზე?
— სიცოცხლის (არსებობის), თავისუფლების (დამოუკიდებლობის) და ბედნიერებისკენ სწრაფვის უფლება, ბუნებითი სამართლის ძალით, ყველა ადამიანს და ერს თანაბრად ენიჭება, განურჩევლად მათი თვისებრივი, ხარისხობრივი და რაოდენობრივი განზომილებისა.
— ევროპისა და აზიის გასაყარზე საქართველომ შექმნა საკუთარი უნიკალური კულტურა. თქვენი აზრით, რამდენადაა დღეს მზად კაცობრიობა, რომ ჩვენნაირ პატარა ქვეყნებს მიეცეთ ბუნებრივი განვითარების საშუალება?
— გასაყარზე კი არა, ევროპისა და აზიის შესაყარზე, საუკუნეების განმავლობაში, საქართველომ იმდენად მდიდარი და დიადი კულტურა შექმნა, რომ ზოგიერთი დაწინაურებული ერიც კი დღემდე ვერ ჩასწვდა მის სიღრმესა და მნიშვნელობას. ამიტომ, მიუხედავად მნიშვნელოვანი პროგრესისა, უთუოდ კიდევ კარგა ხანს დაგვჭირდება ლოდინი.
გვქონდა ტოტალიტარიზმი, დაგვრჩა ანომალია
— გარდა ძირითადი პროფესიისა, თქვენი მოღვაწეობა ჟურნალისტიკასაც უკავშირდება, გაგაჩნიათ მდიდარი გამოცდილება, როგორც რედაქტორს. როგორ შეაფასებთ დღეს ჟურნალისტიკის მდგომარეობას საქართველოში?
— ქართულმა ჟურნალისტიკამ ერთი უკიდურესობიდან მეორე, რადიკალურად განსხვავებულ სივრცეში ამოჰყო თავი. გვქონდა ტოტალიტარიზმი, დაგვრჩა ანომალია. მაშინ, ადრე, მაგალითად, ყოველდღიურ გაზეთს განუზომელი ჭრა და გავლენა ჰქონდა. არა თუ მეოთხე ხელისუფლებას, პრესა ზესულიერებასაც კი წარმოადგენდა. ასე წარმოიშვა სახალისო გამოთქმა: „გაზეთით ბუზიც შეიძლება მოკლა და მონსტრიცო“.
სადღეისოდ ბეჭდურმა პრესამ ჩვენში დაკარგა მთავარი დანიშნულება, ვერც ტელე-ჟურნალისტიკა დაიკვეხნის პროფესიულ წარმატებას. არადა, ბოლო წლების ქართული საბჭოთა ჟურნალისტიკა ერთგვარი ფლაგმანიც კი გახდა, განსაკუთრებით ტელესივრცეში. ერთადერთი, რამაც დღემდე და საერთოდ ვერასდროს გაიხარა, სამართლებრივი თემატიკის ჟურნალისტური გაშუქებაა, რასაც ღრმა მიზეზი გააჩნია. ეს სფერო საგანგებო მზრუნველობას დღემდე ელოდება; ნიჭიერ ახალგაზრდობას საქართველოში რა გამოლევს.
— როგორ ფიქრობთ, დღევანდელ საერთაშორისო სისხლის სამართალში დარჩენილია სივრცე სლოგანისთვის — „გამარჯვებულს არ ასამართლებენ?“
— დიახ დარჩენილია! მარტო სისხლის კი არა, ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო სამართალშიც კი. ამის მრავალი მაგალითი არსებოს. თვალსაჩინოებისთვის თუნდაც „მანკოვიჩის“ და „მარკოვიჩის“ საქმეთა ანალიზი გამოდგებოდა (იხილეთ ჩემი განსხვავებული აზრი „მარკოვიჩის საქმეზე).
სავალალოდ, ჯერ კიდევ ტლანქი პოლიტიკური ძალა უფრო მეტად ზეიმობს მსოფლიოში, ვიდრე სამართლიანობა. ეს როდი ნიშნავს, რომ გულზე ხელები დავიკრიფოთ და ბედს შევურიგდეთ. პირიქით, მკლავები უნდა დავიკაპიწოთ და სერიოზულ ცოდნას, გამოცდილებასა და განათლებას დავეწაფოთ სამართლისა და ჟურნალისტიკის, მეტადრე — სამართლებრივი ჟურნალისტიკის დარგში.
