ნატოს ლიდერები ხუთშაბათს ბრიუსელში გამართულ სამიტზე შეთანხმდნენ, რომ გააძლიერებენ ალიანსის წევრების უსაფრთხოებას ცენტრალურ და აღმოსავლეთ ევროპაში უკრაინის წინააღმდეგ რუსული აგრესიის გამო. ალიანსის გენერალურმა მდივანმა იენს სტოლტენბერგმა პრესკონფერენციაზე განაცხადა, რომ ნატო გააორმაგებს თავდაცვის ხარჯებს და გაზრდის ჯარების კონტინგენტს რუმინეთში, ბულგარეთში, უნგრეთსა და სლოვაკეთში.
ვოლოდიმირ ფესენკომ, გამოყენებითი პოლიტიკური კვლევების პენტას ცენტრის ხელმძღვანელმა, Real Time-ზე გააკეთა კომენტარი სტოლტენბერგის განცხადებაზე და განმარტა — თუ რა სახის დახმარება სჭირდება უკრაინას ახლა ნატოსგან.
ჟურნალისტი — „თქვენ ახლა ჩვენთან ერთად მოისმინეთ ნატოს გენერალური მდივნის გამოსვლა. როგორია თქვენი პირველი ემოცია და შთაბეჭდილება?
პოლიტოლოგი ვლადიმირ ფესენკო — „მე დავეყრდნობი არა იმდენად ემოციებს, რამდენადაც, ალბათ, პირველ რაციონალურ აზრობრივ რეაქციას. პირველ რიგში, მინდა აღვნიშნო, რომ ძალიან მნიშვნელოვანი თეზისი გაკეთდა: რუსეთის მხრიდან საფრთხე გრძელვადიანი საფრთხეა. შესაძლოა, ნატოს ამჟამინდელი სამიტი არის ყველაზე მნიშვნელოვანი მას შემდეგ, რაც ნატომ გადაწყვიტა ალიანსის გაფართოება, მათ შორის აღმოსავლეთით. ახლა ჩვენ ვსაუბრობთ იმაზე, რომ ალიანსი უნდა აღდგეს, როგორც რეალური თავდაცვითი ალიანსი. რადგან, 90-იან წლებში და 2000-იანი წლების დასაწყისში ბევრს საუბრობდნენ იმაზე, რომ ნატომ დაკარგა თავისი მნიშვნელობა, თავდაცვის ალიანსის ფუნქცია. ახლა კი აშკარაა: მან უნდა აღადგინოს თავისი მნიშვნელობა სწორედაც როგორც თავდაცვის ალიანსმა. მაგრამ ამას სჭირდება გრძელვადიანი პროგრამები და გაზრდილი დაფინანსება თავდაცვითი მიმართულებით. და აქვე აღვნიშნავ ერთ მნიშვნელოვან მომენტს, რომელიც ეხება უკრაინასაც“.
ვფიქრობ, სტოლტენბერგმა, გასაგები მიზეზების გამო არ დააკონკრეტა, თუ რა სახის დახმარებას უწევს ნატო და ცალკეული ქვეყნები უკრაინას. მაგრამ მან აღნიშნა, რომ ეს დახმარება განვითარდება და გაფართოვდება. მე თვითონ დავამატებ: ვფიქრობ, რომ თავდაცვის ხარჯების გაზრდის გრძელვადიანი ხასიათის გათვალისწინებით, აუცილებელია უკრაინის სესხის — იჯარის მსგავსი პროგრამის ჩამოყალიბება. ომი შეიძლება დიდი ხანი გაგრძელდეს, ეს ერთ-ერთი შესაძლო სცენარია. და უკრაინას სჭირდება სისტემური მხარდაჭერა. ის, რაც პრეზიდენტმა ზელენსკიმ გააჟღერა, არის ჩვენი კონკრეტული საჭიროებები. და ამ საჭიროებების გათვალისწინებით, ალიანსმა უნდა მოგვცეს არა მხოლოდ ის, რაც ზედმეტია ნატოს ცალკეულ ქვეყნებში, ან ძველი საბჭოთა აღჭურვილობა, არამედ ნამდვილად სისტემატიურად უნდა გავაძლიეროთ ჩვენი საჰაერო თავდაცვა, რაკეტსაწინააღმდეგო სისტემები და, ასევე, საჭიროა მხარდაჭერა რიგ ქვეყნებში — სხვა კონკრეტული ტიპის იარაღი. და ასეთი მხარდაჭერისთვის უნდა არსებობდეს როგორც სამხედრო-ტექნიკური, ასევე, ეკონომიკური მექანიზმი. ეს არის სესხის — იჯარის პროგრამის მსგავსი.
მეორე მნიშვნელოვანი თეზისი, რომელიც თქვენ ახსენეთ, არის რუსული თავდასხმების — ბირთვული, ბიოლოგიური თუ ქიმიური თავდასხმების რისკები. სამწუხაროდ, რუსული მასობრივი განადგურების იარაღის გამოყენების რისკები იზრდება. რუსეთი ბრძოლის ველზე წარმატებას ვერ მიაღწევს და, შესაძლოა, წავიდეს ასეთი იარაღის გამოყენებაზე. რასაც ჰქონდა ადგილი სირიაში, სამწუხაროდ, უკრაინაშიც არსებობს ამის რისკი. როგორც ჩანს, დღეს მსგავს სცენარებს ალიანსი განიხილავდა. და ისინი უკრაინას გაუწევენ რაიმე სახის ოპერატიულ მხარდაჭერას. მაგრამ, მე ვფიქრობ, რომ ყველაფერი დღეს სტოლტენბერგმა არ გააჟღერა. ვფიქრობ, რომ ალიანსი მოამზადებს თავის უფრო სერიოზულ, უფრო მასშტაბურ მოქმედებას რუსეთის მსგავს ქმედებებზე — ეს არის, ალბათ, ყველაზე მნიშვნელოვანი. საუბარი არ იყო იმაზე, რომ უკრაინას ალიანსში გაწევრიანების პერსპექტივა ექნებოდა. მაგრამ, ვფიქრობ, ეს თემა, ასე თუ ისე, განხილვის ობიექტია. გასაგებია, რომ ახლა ეს საკითხი ასე მალე არ მოგვარდება. მაგრამ, ომის შედეგიდან გამომდინარე, ვფიქრობ, რომ ეს კითხვა შეიძლება ძალიან განსხვავებულად ჟღერდეს, ვიდრე ეს ადრე იყო.
ვფიქრობ, არა მარტო ჩემთვის, არამედ ყველა უკრაინელისთვის, ეს, რა თქმა უნდა, არის უკრაინის გამარჯვება ამ ომში. ამ თვეში გადავრჩით. დღეს ომის თვეა. ზუსტად ერთი თვის წინ დაიწყო ომი, ჩვენ გადავრჩით, უკრაინის არმიამ და მთლიანად უკრაინულმა საზოგადოებამ გაანადგურა ბლიც-კრიგის გეგმები. ამ ომის ვერცერთ სტრატეგიულ მიზანს პუტინმა ვერ მიაღწია.
ახლა მთავარია ომი შეჩერდეს. ასე რომ, ეს არის ერთ-ერთი შესაძლო სცენარი. არ მინდა ვთქვა, რომ ეს არის ყველაზე რეალური, სიტუაცია შეიძლება განვითარდეს სხვადასხვა გზით. ეს დამოკიდებულია არა მხოლოდ უკრაინის არმიის გამძლეობაზე, არამედ ეს არის გადამწყვეტი ფაქტორი. ცხადია, რუსეთი ვერ მოიგებს ამ ომს ისე, როგორც მათ სურს. მაგრამ, მათ შეუძლიათ გააჭიანურონ ეს ომი და სისტემატურად გაანადგურონ ჩვენი ქვეყანა.
ეს ძალიან ცუდი სცენარია. ეს შესაძლებელია და ეს ძალიან საშიშია. ამიტომ, ჩვენ გვჭირდება უფრო სისტემატური და ეფექტური მხარდაჭერა, განსაკუთრებით რაკეტსაწინააღმდეგო და საჰაერო თავდაცვის მიმართულებით, რათა დავიცვათ საჰაერო სივრცე და არ განხორციელდეს ქვეყნის განადგურების ამგვარი სცენარი. და ჩვენ უნდა გვქონდეს პოტენციალი ეტაპობრივად გავათავისუფლოთ ოკუპირებული ტერიტორიები. ამიტომ, ჩვენ ასევე გვჭირდება შეტევითი იარაღი. შემთხვევითი არ არის, რომ ზელენსკიმ ისაუბრა ტანკებზე, მათ შორის, ჯავშანტექნიკაზე, რადგან ჩვენი პოტენციალის ნაწილი ან განადგურებულია, ან მისი გამოყენება შეუძლებელია. ხარკოვი ახლა ალყაშია. ამიტომ, ნატოს ქვეყნების რესურსებით უზრუნველყოფა არის ერთ-ერთი ფაქტორი, რომ ომი არ გაჭიანურდეს და რათა რუსეთი მაქსიმალურად დაასუსტონ.