პანდემიის ორმა წელმა ყველა სფეროში და განსაკუთრებით განათლების სისტემაში იძულებითი ცვლილებები გამოიწვია. დისტანციური სწავლების შემოღებამ დიდი „უხერხულობები“ შექმნა როგორც მოსწავლე-ახალგაზრდობის, ასევე პედაგოგთა მუშაობის პროცესში. „პანდემიური დისკომფორტით“ გამოწვეული ადამიანური რეაქციების გრძელ ჩამონათვალში ყველაზე ხშირად მშობლების მტკივნეულ შეშფოთებებს ვხვდებით ფრაზებით: „ჯერ ისედაც რას სწავლობდნენ და ამ დისტანციურმა გაკვეთილებმა საბოლოოდ გააზარმაცა ეს ბავშვები“. როგორც ჩანს, დისტანციური სწავლების პროცესი მომავალში უკვალოდ მაინც არ ჩაივლის. როგორ იმოქმედებს ის ახალგაზრდა თაობის განათლების ხარისხზე და, ზოგადად, ცოდნის მიღების მიმართ მათ დამოკიდებულებაზე?! — ამ თემაზე სოციოლოგს, პროფესორ ნინო დურგლიშვილს გავესაუბრეთ.
— რამდენად ხარისხიან განათლებას იღებენ ამ პროცესში ახალგაზრდები და რა სასარგებლო უნარები შეიძინეს მათ დისტანციური სწავლების ორწლიან პერიოდში?
— დიახ, „უხერხულობები“ ნამდვილად შეიქმნა. მე, პირველ რიგში, ფსიქოლოგიურ ფაქტორებზე გავამახვილებდი ყურადღებას. სასწავლო პროცესი მოულოდნელად და დაუგეგმავად გარდაიქმნა. ცვლილებებს, ცხადია, არაერთგვაროვანი შედეგი ჰქონდა სხვადასხვა სასწავლო პროგრამისთვის, მაგრამ ერთი ფაქტორი იყო საყოველთაო — სასწავლო პროცესმა მიიღო სახე, რომელიც არ შეესაბამებოდა მოლოდინებს სტუდენტური და, ზოგადად, საუნივერსიტეტო ცხოვრების შესახებ. ეს თავისთავად ძლიერი სტრეს-ფაქტორია. იმის მიუხედავად, თუ რეალურად რა გავლენას ახდენს შეცვლილი პირობები, იკვეთება ტენდენცია, რომ ნეგატიური მოვლენების ახსნა სწორედ აღნიშნულ ფაქტორს დაუკავშირდეს.
რეალობას რაც შეეხება, ცხადია, შედეგები დამოკიდებულია კონკრეტულ კურიკულუმზე, სასწავლო კურსზე. ისეთი დარგებისთვის, სადაც პრაქტიკა/უშუალო კონტაქტი არსებითად მნიშვნელოვანია (მაგ. ქირურგია, სტომატოლოგია, ინჟინერია, ლაბორატორიული სამუშაოები ბიოლოგიაში, ქიმიასა თუ ფიზიკაში და ა.შ.) ცხადია, პანდემიამ ბევრად უფრო მნიშვნელოვანი გამოწვევები შექმნა, ვიდრე — თეორიული კურსების სწავლებისას.
რაც შეეხება დადებით შედეგებს — საქართველოში დისტანციური სწავლების გამოცდილება, ფაქტობრივად, არ არსებობდა. პანდემიამ, ამ თვალსაზრისით, ერთგვარი „შოკური თერაპიის“ როლი შეასრულა. ამ ასპექტით, პედაგოგებმაც და სტუდენტებმაც ბევრი ახალი კომპეტენცია შევიძინეთ. შედეგად, სალექციო დროის გამოყენება გახდა უფრო ოპტიმალური, სტუდენტებს უფრო მეტად განუვითარდათ სწავლის დაგეგმვისა და თვითორგანიზების უნარები, იმატა სტუდენტთა დასწრების მაჩვენებელმა, მნიშვნელოვნად შემცირდა ლექტორის მიზეზით ლექციის გაცდენის შემთხვევები, სტუდენტსა და პედაგოგს შორის ურთიერთობა გახდა უფრო გამჭვირვალე და საქმიანი.
— შეიძლება თუ არა, რომ დისტანციური სწავლების შედეგად მივიჩნიოთ ახალგაზრდების დიდ ნაწილში ჩამოყალიბებული ფლუსტრაციის განცდა საკუთარი უმაღლესი სასწავლებლის, შერჩეული პროფესიის, მომავალში სწავლის გაგრძელების ან, ზოგადად, საზოგადოებაში საკუთარი თავის დამკვიდრების პერსპექტივის მიმართ?
— როგორც უკვე აღვნიშნე, ჩვეული რიტმისა და მოლოდინების მკვეთრი ცვლილება თავისთავად წარმოადგენს ძლიერ სტრეს-ფაქტორს, რომელიც ნებისმიერი არასასურველი მოვლენის, იმედგაცრუების გამომწვევად შეიძლება აღიქმებოდეს, თუმცა, ადამიანის ფსიქიკა საკმაოდ ძლიერია და ის პერიოდულად ახდენს წარსულის გადაფასებას. შესაბამისად, მჯერა, რომ უმრავლესობა ამ გამოწვევებს გაუმკლავდება და მოვლენების რეალისტურ ახსნასა თუ შეფასებას შეძლებს.
— რას ურჩევდით პედაგოგებს, მოზარდებსა და ახალგაზრდებს იმისთვის, რომ ამ პროცესში მათი ძალისხმევა ბევრად ეფექტური და შედეგიანი აღმოჩნდეს და პანდემიის პერიოდში განვლილი სასწავლო წელი დაკარგულ დროდ არ ჩაითვალოს?
— სამწუხაროდ, ჩვენ დავკარგეთ ადამიანები — ოჯახის წევრები, ნათესავები, ახლობლები, მაგრამ განვლილი სასწავლო წელი ნამდვილად არ არის დაკარგული დრო — ვირუსთან ბრძოლაში ადამიანის სოციალურმა ბუნებამ — ერთმანეთზე ზრუნვამ და გონებამ გაიმარჯვა. ამ გამარჯვებაში თითოეულმა ჩვენგანმა შევიტანეთ წვლილი, პირველ რიგში, იმით, რომ ყველაფრის მიუხედავად, შევძელით ჩვენი მოვალეობების შესრულება — სტუდენტი სწავლობდა, პედაგოგი — ასწავლიდა, მედიცინის მუშაკები უშიშრად უვლიდნენ ინფიცირებულ ადამიანებს, ხელოვანი ქმნიდა, გლეხი შრომობდა და ა.შ. ყოველივე ამან, მთლიანობაში, საზოგადოების ფუნქციონირების შენარჩუნება უზრუნველყო — პანდემიამ ვერ შეძლო სოციუმის კოლაფსის გამოწვევა. პანდემიის მძიმე პერიოდის განმავლობაში თითოეულ ჩვენგანს რაღაც დაგვაკლდადა, მაგრამ ნუ დაგვავიწყდება, რომ ბევრად უფრო მნიშვნელოვანი რამ გადავარჩინეთ და უნიკალური გამოცდილება შევიძინეთ.
მოამზადა ნინო ქავთარაძემ
