ინ­ტერ­ვიუ პო­ლი­ტი­კის მეც­ნი­ერ­ებ­ათა დოქ­ტორ­თან, პრო­ფე­სორ ზუ­რაბ და­ვი­თაშ­ვილ­თან


რა
გა­ნა­პი­რო­ბებს რუ­სუ­ლი პრო­პა­გან­დის ას­ეთ ეფ­ექ­ტუ­რო­ბას ქვეყ­ნის შიგ­ნით?

ეს გა­საკ­ვი­რი არ არ­ის. იმ­იტ­ომ, რომ რუ­სე­თის პო­ლი­ტი­კუ­რი მენ­ტა­ლო­ბა ეყ­რდნო­ბა იმ ღი­რე­ბუ­ლე­ბებს, რომ­ლებ­საც პუ­ტი­ნი ახ­მო­ვა­ნებს — ეს არ­ის დი­დი სა­ხელ­მწი­ფო, მხსნე­ლი ქვე­ყა­ნა, რო­მელ­საც გან­მა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბე­ლი მი­სია აკ­ის­რია და რუ­სე­თი არ­ის მე­სია, რო­მე­ლიც ათ­ავ­ის­უფ­ლებს სხვა ხალ­ხებს. რე­ალ­ურ­ად, ამ­ითაა შე­ნიღ­ბუ­ლი რუ­სუ­ლი იმ­პე­რი­ალ­იზ­მი. რო­დე­საც რუ­სი ჯა­რის­კა­ცი სა­ომ­რად მი­დის, ის დარ­წმუ­ნე­ბე­ლია, რომ მი­დის რო­გორც გან­მა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბე­ლი, რა­თა ჩაგ­რუ­ლი ხალ­ხი მის­თვის, ან რო­მე­ლი­მე გა­რე­შე ძა­ლის­თვის მი­უღ­ებ­ელი ად­გი­ლობ­რი­ვი რე­ჟი­მის­გან იხ­სნას. რუ­სე­თის მო­სახ­ლე­ბის დიდ ნა­წილს ამ­ის სჯე­რა.

მე­ორე ფაქ­ტო­რი იმ­პე­რი­ალ­ის­ტუ­რი აზ­როვ­ნე­ბაა, რაც და­საწყის­ში­ვე ვთქვი. რუ­სე­თი წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლია იმ­პე­რი­ის გა­რე­შე. რუ­სე­ბის დიდ უმ­რავ­ლე­სო­ბას სწამს, რომ რუ­სე­თი ან იმ­პე­რიაა, ან არ­აფ­ერი. კი­დევ ერ­თი მე­ორე თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბა ის არ­ის, თუ ვინ შე­იძ­ლე­ბა იყ­ოს რუ­სე­თის მე­ზო­ბე­ლი. რუ­სე­თი მე­ზობ­ლად მხო­ლოდ ორი კა­ტე­გო­რი­ის ქვე­ყა­ნას აღი­არ­ებს — ეს ან მო­ნა უნ­და იყოს, ან — მტე­რი. სხვა მე­ზო­ბე­ლი რუ­სეთს არ შე­იძ­ლე­ბა ჰყავ­დეს.

თვი­თონ რუ­სე­თის ცნე­ბა ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია. სწო­რედ ამ­აზე გა­აკ­ეთა აპ­ელ­ირ­ება პუ­ტინ­მა, რო­ცა ის 21 თე­ბერ­ვალს გა­მო­ვი­და და გა­აჟღე­რა ყვე­ლა­ზე უკ­იდ­ურ­ესი რუ­სუ­ლი ნა­რა­ტი­ვი — რუ­სე­თი იქაა, სა­დაც რუ­სი ჯა­რის­კა­ცის სის­ხლი დაღ­ვრი­ლა. ის სა­უკ­უნე­ებ­ის მან­ძილ­ზე იქ­მნე­ბო­და და იზ­რდე­ბო­და და ერთ დღე­საც, რო­დე­საც რუ­სე­თის იმ­პე­რია და­იშ­ალა და საბ­ჭო­თა კავ­ში­რი შე­იქ­მნა, ლე­ნინ­მა, ფაქ­ტობ­რი­ვად, რეს­პუბ­ლი­კე­ბად და­შა­ლა რუ­სე­თი. შე­იქ­მნა 15 რეს­პუბ­ლი­კა, რაც გახ­და კი­დეც საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის შექ­მნის სა­ფუძ­ვე­ლი.

პუ­ტი­ნი ერ­თი­ან რუ­სეთს მის­ტი­რის და არ­ავ­ით­არი სა­ქარ­თვე­ლო, უკ­რა­ინა, ბე­ლა­რუ­სი თუ ლიტ­ვა არ არ­სე­ბობ­და. იყ­ვნენ მხო­ლოდ რუ­სე­თის გუ­ბერ­ნი­ები. რუ­სეთ­ში არ­ცერთ გუ­ბერ­ნი­ას ეთ­ნი­კუ­რი სა­ხელ­წო­დე­ბა არ ერ­ქვა. პო­ლო­ნე­თიც კი ვის­ლის­პი­რე­თის მხა­რედ იყო ცნო­ბი­ლი. ერ­თა­დერ­თი გა­მო­ნაკ­ლი­სი ფი­ნე­თი იყო, რო­მელ­საც გარ­კვე­ული ავ­ტო­ნო­მია ჰქონ­და. აი, ამ რუ­სე­თის აღ­დგე­ნაა და­სა­ხუ­ლი მიზ­ნად.

პუ­ტინს ყვე­ლა­ფე­რი „გა­უვ­იდა“, წარ­მა­ტე­ბებს მი­აღ­წია და ძლი­ერი მმარ­თვე­ლის იმ­იჯი შე­იქ­მნა. ამ დროს ევ­რო­პა­სა და ამ­ერ­იკ­ას შე­და­რე­ბით სუს­ტი მმარ­თვე­ლე­ბი ჰყავ­და. ამ­იტ­ომ, ჩეჩ­ნე­თის ომი, სა­ქარ­თვე­ლო, შემ­დეგ ყი­რი­მი, დონ­ბა­სი და ლუ­გან­სკი, სი­რია, აზ­ერ­ბა­იჯ­ან­ში ჯა­რე­ბის შეყ­ვა­ნა და ყა­რა­ბა­ღის კონ­ფლიქ­ტის ვი­თომ „მო­რი­გე­ბა“ — ეს ყვე­ლა­ფე­რი წარ­მა­ტე­ბა იყო. ჩათ­ვა­ლა, რომ ახ­ლა ყვე­ლა­ზე კარ­გი დროა, რომ ერი, რო­მე­ლიც მი­სი აზ­რით, არ არ­სე­ბობს და უბ­რა­ლოდ რუ­სე­თია — უკ­რა­ინა — რუ­სე­თის შე­მად­გენ­ლო­ბა­ში შე­ვი­დეს. ეს აზ­რი პო­პუ­ლა­რუ­ლია რუ­სე­თის მო­სახ­ლე­ობ­აში, მათ შო­რის, ახ­ალ­გაზ­რდებ­შიც. ის­ინი იმ­პე­რი­ალ­იზ­მის იდე­ით იზ­რდე­ბი­ან. ქვე­ყა­ნა, რო­მე­ლიც მთლი­ანი ში­და პრო­დუქ­ტით, გავ­ლე­ნი­თა და ძა­ლით მე­ორე იყო აშშ-ის შემ­დეგ, დღეს პირ­ველ ათე­ულ­შიც არ შე­დის. შე­სა­ბა­მი­სად, მი­ზა­ნი არ­ის რუ­სე­თის, რო­გორც ზე­სა­ხელ­მწი­ფოს, დაბ­რუ­ნე­ბა. ეს შე­უძ­ლე­ბე­ლია, თუ მი­სი გავ­ლე­ნა არ გავ­რცელ­და, ყო­ველ შემ­თხვე­ვა­ში, იმ ქვეყ­ნებ­ზე, რომ­ლე­ბიც ად­რე საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის შე­მად­გენ­ლო­ბა­ში შე­დი­ოდ­ნენ. ას­ეთი პრო­პა­გან­და ყო­ველ­თვის წარ­მა­ტე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა მო­სახ­ლე­ობ­ის ფარ­თო ფე­ნებ­ში. რუ­სეთ­ში ძა­ლი­ან ცო­ტაა ის­ეთი ად­ამი­ანი, რო­მე­ლიც იტყვის, რომ „ჩვენ უნ­და დავ­კმა­ყო­ფილ­დეთ არ­სე­ბუ­ლი ტე­რი­ტო­რი­ებ­ით, იმ­ით, რაც გვაქ­ვს და არ უნ­და ვი­ფიქ­როთ ძვე­ლი რუ­სე­თის ნა­წი­ლე­ბის, რომ­ლე­ბიც ახ­ლა და­მო­უკ­იდ­ებ­ელი ქვეყ­ნე­ბი არი­ან, მათ შე­მო­ერ­თე­ბა­ზე.“


რო­გო­რია
მე­დი­ას­აშუ­ალ­ებ­ებ­ზე არ­სე­ბუ­ლი მკაც­რი კონ­ტრო­ლის რო­ლი
პრო­პა­გან­დის ეფ­ექ­ტუ­რო­ბის მხრივ?

რო­დე­საც ქვე­ყა­ნა­ში ავ­ტო­რი­ტა­რუ­ლი რე­ჟი­მია, ის სხვა იდე­ოლ­ოგი­ებს ვერ აიტ­ანს. ამ­იტ­ომ, სხვა­დას­ხვა მე­დი­ას­აშუ­ალ­ებ­ები, რომ­ლე­ბიც, გარ­კვე­ულ­წი­ლად, გა­აკ­რი­ტი­კე­ბენ ას­ეთ ხედ­ვას და იმ პი­როვ­ნე­ბას, რო­მე­ლიც ამ­ის გან­მა­ხორ­ცი­ელ­ებ­ლად გვევ­ლი­ნე­ბა, ის აუც­ილ­ებ­ლად გა­ნიც­დის სას­ტიკ ჩაგ­ვრას. ამ­იტ­ომ არ­ის, რომ ოპ­ოზ­იცი­ური არ­ხე­ბი ან ოპ­ოზ­იცი­ური არ­ას­ამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ები პრაქ­ტი­კუ­ლად აღ­არ არ­სე­ბობს რუ­სეთ­ში. რუ­სე­თის მო­სახ­ლე­ობა რომ ევ­რო­პუ­ლად აზ­როვ­ნებ­დეს, ამ­გვა­რი იდე­ოლ­ოგია წა­რუ­მა­ტე­ბე­ლი იქ­ნე­ბო­და. საქ­მე ისაა, რომ მო­სახ­ლე­ობ­ის 68% პუ­ტი­ნის პო­ზი­ცი­ას იზი­არ­ებს და მე მჯე­რა, რომ ეს მხო­ლოდ ში­შის გა­მო არ ხდე­ბა.


რა
გავ­ლე­ნა შე­იძ­ლე­ბა იქ­ონი­ოს რუ­სი ჟურ­ნა­ლის­ტის მა­რი­ნა ოვ­სი­ან­იკ­ოვ­ას
რუ­სე­თის პირ­ვე­ლი არ­ხის ეთ­ერ­ში ომ­ის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გო გან­ცხა­დე­ბე­ბით შეჭ­რამ?

არ გა­მოვ­რიცხავ, რომ ამ­ას ჰქონ­დეს ეფ­ექ­ტი. თუ 68% მომ­ხრეა, 32% ან წი­ნა­აღ­მდე­გია, ან მათ­თვის სუ­ლერ­თია, ინ­ფი­დე­რენ­ტუ­ლია ამ პრობ­ლე­მის მი­მართ. ის­ინი, ვი­საც ის­ედ­აც ეჭ­ვი ჰქონ­და, მა­თი შე­ხე­დუ­ლე­ბა გაძ­ლი­ერ­და, რომ რუ­სე­თი სა­ში­ნელ და­ნა­შა­ულს სჩა­დის, ხო­ლო ვინც ფიქ­რობ­და, რომ ეს არ­ის სწო­რი გა­დაწყვე­ტი­ლე­ბა და ვი­საც სჯე­რა, რომ იქა­ურ რუ­სებს ჩაგ­რა­ვენ, რუ­სულ ენ­აზე ლა­პა­რაკს უკ­რძა­ლა­ვენ და ასე შემ­დეგ, იმ­ათ­ზე ოვ­სი­ან­იკ­ოვ­ას ეს გა­მოს­ვლა გავ­ლე­ნას ვერ მო­ახ­დენს.


რუ­სე­თის
შიგ­ნით საპ­რო­ტეს­ტო ტალ­ღის აგ­ორ­ებ­ის შე­საძ­ლებ­ლო­ბა­ზე რას
ფიქ­რობთ?

ამ­ას გა­მოვ­რიცხავ, თუ, უბ­რა­ლოდ, იმ­დე­ნი კუ­ბო არ ჩა­ვი­და რუ­სეთ­ში, რო­გორც ეს იყო ავ­ღა­ნე­თის დროს. თუმ­ცა, ეს უკ­ვე ის პე­რი­ოდი იყო, რო­ცა საბ­ჭო­თა კავ­შირს ძა­ლა აღ­არ ჰქონ­და, იშ­ლე­ბო­და და მა­შინ და­იწყო ეს მი­ტინ­გე­ბი და გა­მოს­ვლე­ბი. თო­რემ, ძა­ლი­ან კარ­გად მახ­სოვს — რო­გორ იმ­არ­თე­ბო­და მშრო­მელ­თა გა­მოს­ვლე­ბი, სტუ­დენ­ტე­ბის გა­მოს­ვლე­ბი, რომ­ლე­ბიც ერ­თხმად იწ­ონ­ებ­დნენ საბ­ჭო­თა პო­ლი­ტი­კას და ამ­ბობ­დნენ, რომ ინ­ტერ­ნა­ცი­ონ­ალ­ურ მო­ვა­ლე­ობ­ას იხ­დი­ან მოძ­მე ავ­ღა­ნე­ლი ხალ­ხის წი­ნა­შე, რო­მელ­საც ამ­ერ­იკ­ული იმ­პე­რი­ალ­იზ­მი და­ემ­უქ­რა.

ასე აქ­ვთ ჩა­ჭე­დი­ლი — „რუ­სე­თი თა­ვის სის­ხლს ღვრის სხვის­თვის“, არ­ის სა­ოც­რად ჰუ­მა­ნუ­რი და კე­თილ­შო­ბი­ლი ხალ­ხი, რო­მე­ლიც თა­ვის­თვის კი არა, სხვე­ბის გა­და­სარ­ჩე­ნად იბ­რძვის. რო­ცა ას­ეთი რწმე­ნა გაქ­ვს, იქ საპ­რო­ტეს­ტო ტალ­ღა მარ­თლაც ძნე­ლი ას­აგ­ორ­ებ­ელია. გარ­და იმ შემ­თხვე­ვი­სა, თუ გა­უს­აძ­ლი­სი არ გახ­და მა­თი ყო­ფა ეკ­ონ­ომ­იკ­ური თვალ­საზ­რი­სით, კულ­ტუ­რუ­ლი თვალ­საზ­რი­სით და გან­სა­კუთ­რე­ბით მსხვერ­პლის რა­ოდ­ენ­ობ­ის ზრდით. რუ­სეთ­ში, ყო­ველ შემ­თხვე­ვა­ში, გარ­კვე­ული პე­რი­ოდი მა­ინც, რა­იმე საპ­რო­ტეს­ტო ტალ­ღის აგ­ორ­ებ­ას არ მო­ვე­ლი. ამ­ას, რა თქმა უნ­და, ში­შის ფაქ­ტო­რიც გა­ნა­პი­რო­ბებს.


რო­მელ
მო­ცე­მუ­ლო­ბებ­ზე დაყ­რდნო­ბით შე­არ­ჩია პუ­ტინ­მა უკ­რა­ინ­აში შეჭ­რის დრო?

ჩათ­ვა­ლა, რომ ახ­ლა ყვე­ლა­ზე ხელ­საყ­რე­ლი მო­მენ­ტია. ჩათ­ვა­ლა, რომ ამ­ერ­იკ­ას ჰყავს მო­ხუ­ცი, უუნ­არო პრე­ზი­დენ­ტი, ბრი­ტა­ნე­თის პრე­მი­ერ-მი­ნის­ტრი კი არ­ას­ერი­ოზ­ული კა­ცია, რო­მე­ლიც რა­იმე კონ­კრე­ტულ შე­დეგს ვერ მო­იტ­ანს. გერ­მა­ნი­ის ახ­ალი კან­ცლე­რი ახ­ალი პი­როვ­ნე­ბაა და იყო იმ პარ­ტი­ის ლი­დე­რი, რო­მელ­საც შრე­დე­რი ეკ­უთ­ვნო­და. შრე­დე­რი დღე­საც კი „როს­ნეფ­ტის“ დი­რექ­ტორ­თა საბ­ჭოს წევ­რია, ფაქ­ტობ­რი­ვად, რუ­სე­თის მო­ხე­ლე. მან (შრე­დერ­მა) და შემ­დეგ მერ­კელ­მა მთლი­ან­ად ჩა­მოჰ­კი­და გერ­მა­ნია რუ­სულ რე­სურ­სებს და პუ­ტინ­მა ჩათ­ვა­ლა, რომ ახ­ლა კი­დევ უფ­რო პრო­რუ­სუ­ლი კან­ცლე­რი მო­ვი­და. არც საფ­რან­გე­თის პრე­ზი­დენ­ტს აღ­იქ­ვამს სე­რი­ოზ­ულ­ად. ამ­ას ემ­ატ­ება კო­ვი­დი და იფ­იქ­რა, რომ ეს სი­ტუ­აცია მის­თვის ყვე­ლა თვალ­საზ­რი­სით ძა­ლი­ან ხელ­საყ­რე­ლი იქ­ნე­ბო­და.

ეს იყო ძა­ლი­ან დი­დი ჩა­ვარ­და­ნა რუ­სუ­ლი დაზ­ვერ­ვი­სა. დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი იყო, რომ უკ­რა­ინ­ელი ხალ­ხი, რო­მე­ლიც „რუ­სია“, სულ ყვა­ვი­ლე­ბი­თა და პურ-მა­რი­ლით დახ­ვდე­ბო­და რუ­სეთს, ანუ წი­ნაააღმდეგობა არ იქ­ნე­ბო­და და ორ დღე­ში ამ ყვე­ლა­ფერს და­ამ­თავ­რებ­და.

აი, რო­ცა ეს არ გა­მარ­თლდა, ამ­ას მოჰ­ყვა მი­სი გა­ბო­რო­ტე­ბაც და მშვი­დო­ბი­ანი მო­სახ­ლე­ობ­ის და­ბომ­ბვაც. არ ელ­ოდა არც და­სავ­ლე­თის მხრი­დან ას­ეთ შე­კავ­ში­რე­ბას და წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბას, არც უკ­რა­ინ­ის მხრი­დან ას­ეთ წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბას და არ ელ­ოდა, რომ რუ­სე­თის არ­მია ას­ეთი სუს­ტი და უუნ­არო იქ­ნე­ბო­და. მაგ­რამ ახ­ლა უკ­ან და­სა­ხე­ვი გზა არ აქ­ვს.

ას­ეთ პო­ზი­ცი­ას ჭად­რაკ­ში ცუგ­ცვან­გი ჰქვია, რო­ცა ყვე­ლა სვლა წამ­გე­ბი­ანია. ვერ გა­მო­ვა ომ­იდ­ან, თუ რა­ღაც ის­ეთი შე­დე­გი არ მი­იღო, რო­მე­ლიც მას ძა­ლა­უფ­ლე­ბას შე­უნ­არ­ჩუ­ნებს. გა­მარ­ჯვე­ბა კი პრაქ­ტი­კუ­ლად შე­უძ­ლე­ბე­ლია, თუ, რა თქმა უნ­და, რა­ღაც სა­ში­ნე­ლე­ბა არ გა­აკ­ეთა და ტაქ­ტი­კუ­რი ბირ­თვუ­ლი იარ­აღი არ გა­მო­იყ­ენა, რა­საც, სხვა­თა­შო­რის, მე პი­რა­დად, არ გა­მოვ­რიცხავ. ას­ეთი ად­ამი­ან­ები, რო­ცა ხე­და­ვენ, რომ გა­მო­სა­ვა­ლი აღ­არ აქ­ვთ, თა­ვის თავ­საც ღუ­პა­ვენ, თა­ვის ქვე­ყა­ნა­საც და მო­წი­ნა­აღ­მდე­გე­საც.

ჩვენ ახ­ლა ვართ მოწ­მე სრუ­ლი­ად ახ­ალი გე­ოპ­ოლ­იტ­იკ­ური ცვლი­ლე­ბე­ბი­სა, ტრან­ზი­ცი­ისა და ახ­ალი სა­ერ­თა­შო­რი­სო სის­ტე­მის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბი­სა. მსოფ­ლიო აღ­არ­ას­დროს არ იქ­ნე­ბა ის­ეთი, რო­გორც ბო­ლო 30 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში იყო და რო­მელ­საც ცი­ვი ომ­ის შემ­დგომ მსოფ­ლი­ოს ვუ­წო­დებ­დით.

ახ­ლა მე­ორე ცი­ვი ომი და­იწყო, სა­დაც რუ­სე­თი პრაქ­ტი­კუ­ლად მარ­ტოა. მას აშ­კა­რა მო­კავ­ში­რე არ ჰყავს, არ ვთვლი ბე­ლა­რუსს, რად­გან სა­უბ­არია დიდ ძა­ლებ­ზე. აი, ის ომს აუც­ილ­ებ­ლად წა­აგ­ებს და ჩა­მო­ყა­ლიბ­დე­ბა სრუ­ლი­ად ახ­ალი ძალ­თა გა­ნა­წი­ლე­ბა. მთა­ვა­რია რის ფა­სად? რა მსხვერ­პლის ფა­სად?

თუ და­სავ­ლეთ­მა სიმ­ტკი­ცე გა­მო­იჩ­ინა და იქ­ამ­დე მი­იყ­ვა­ნა რუ­სე­თი, რომ ის იძ­ულ­ებ­ული იქ­ნე­ბა და­თან­ხმდეს კა­პი­ტუ­ლა­ცი­ას, იმ პი­რო­ბით, რომ სა­ერ­თოდ შე­ეშ­ვე­ბა უკ­რა­ინ­ას, ყვე­ლა მო­კავ­ში­რე ყო­ფილ რეს­პუბ­ლი­კას გაჰ­ყავს თა­ვი­სი სამ­ხედ­რო ბა­ზე­ბი და არ აქ­ვს უფ­ლე­ბა — ის­ინი რუ­სე­თის გარ­და სად­მე გა­ნა­ლა­გოს. უკ­ან მი­აქ­ვს სე­პა­რა­ტის­ტუ­ლი რე­გი­ონ­ებ­ის აღი­არ­ებ­ებ­იც. ამ შემ­თხვე­ვა­ში ის მე­ორ­ეხ­არ­ის­ხო­ვან სა­ხელ­მწი­ფოდ ჩა­მოქ­ვე­ით­დე­ბა. აი, ამ­ის გა­კე­თე­ბა შე­იძ­ლე­ბა ახ­ლა. მთა­ვა­რია და­სავ­ლეთს ძა­ლა ეყ­ოს და შუა გზა­ზე არ გა­ჩერ­დეს, რად­გან, ად­რე თუ გვი­ან, რუ­სე­თი, რო­გორც ატ­ომ­ური არ­სე­ნა­ლის მქო­ნე დი­დი სა­ხელ­მწი­ფო, მათ­თვის იქ­ცე­ვა საფ­რთხედ. დრო­ში და შე­საძ­ლებ­ლო­ბებ­ში პუ­ტი­ნი ნამ­დვი­ლად შეც­და, ამ­იტ­ომ მი­სი მხრი­დან ეს გათ­ვლა სწო­რი არ იყო.